Het gaat niet goed met een groot aantal wilde planten in ons landschap. Veel soorten staan op de rode lijst vermeld als gevoelig, kwetsbaar, bedreigd, ernstig bedreig of in het wild verdwenen uit Nederland.
De beemdkroon, of Knautia Arvensis in het Latijn, staat helaas ook op de lijst met de vermelding “kwetsbaar.”
Er zijn verschillende oorzaken aan te wijzen voor de achteruitgang van wilde planten. Door de grootschalige landbouw hebben de kruidenrijke graslanden plaats moeten maken voor Engels raaigras, een grassensoort dat dichte zoden vormt en door de groeikracht zo’n 5 keer per jaar wordt gemaaid. In de volksmond worden de weilanden met dit type gras dan ook wel toepasselijk “grasfalt” genoemd.
Ooit zag een weiland er heel anders uit. In de natte graslanden groeiden pinksterbloem, beemdkroon, knoopkruid, margriet en nog veel andere soorten. Door de overbemesting en de kunstmatig laag gehouden waterstand verdwenen deze algemene soorten. Daarnaast is het aantal insecten drastisch gedaald waardoor minder bloemen worden bestoven die zich als gevolg hier van niet kunnen uitzaaien. Op die plaatsen komen planten die door de wind worden bestoven, zoals grassen. Bovendien is verdroging en stikstofuitstoot een mede oorzaak dat andere soorten de oorspronkelijke soorten verdringen. Doordat er minder wilde bloemen zijn is er minder nectar en stuifmeel beschikbaar voor insecten, zodat een neerwaartse spiraal aan het ontstaan is.
Nu weer naar de beemdkroon. Ik kocht de plant een paar jaar geleden bij Schouten’s Kruiden in Boskoop. Hij had het reuze naar zijn zin op mijn moestuin en bloeide van het vroege voorjaar tot november dat het een lieve lust was! Er kwamen allerlei soorten wilde bijen en zweefvliegen op af en door de goede bestuiving zaaide hij zich op veel plekken in mijn tuin uit. Waar ik hem niet hebben wilde trok ik hem eenvoudigweg uit. De beemdkroon is een vaste plant, verspreidt zich alleen door zaden en niet door lastige wortels. Hij staat graag zonnig in goed doorlatende, niet te arme grond. De knautiabij, een zandbijen soort, is zelfs hoofdzakelijk afhankelijk van de beemdkroon. Daar gaat het dus niet goed mee.
Ik las op wildebijen.nl het volgende:
“De Knautiabij is een grote zandbij waarvan de vrouwtjes soms een gedeeltelijk (eerste deel) rood achterlijf en de mannetjes een geelwit kopschild hebben.Andrena hattorfiana vliegt vrijwel uitsluitend op Beemdkroon (Knautia arvensis). Het verspreidingsgebied overlapt dus het voorkomen van dit gewas o.a. in Zuid-Limburg en enkele bloemrijke oevers van de Maas, Rijn en Schelde. In 2023 vond de Insectenwerkgroep Zeeland een populatie van de knautiabij in het Zeeuwse dorp Wemeldinge (gemeente Kapelle).In Zuid-Limburg bleek dat bij minimaal 50 Beemdkroon de soort bijna altijd aanwezig is. Bij 25 planten is de kans slechts 30%. Het achteruitgaan van Beemdkroon, de drachtplant, vormt de grootste bedreiging voor de Knautiabij. Duifkruid (Scabiosa columbaria) bloeit iets te laat om een goede vervanging te zijn.“
Uitdeelactie beemdkroon 12 april.
De Tuinambassadeurs staan zaterdag 12 april van 13.00 u tot 17.00 u bij de Chocoladefabriek ter ere van de opening van de zadenbibliotheek door Jan Graafland.
De zaailingen van mijn moestuin mogen verhuizen naar andere tuinen in Gouda. De Knautiabij zullen we er waarschijnlijk niet mee terugkrijgen maar wel helpen we andere wilde bijen en zweefvliegen in hun voortbestaan. Kom je er één halen? We hebben zo’n 30 planten, grote en kleinere exemplaren, om uit te delen. De planten zijn opgepot maar neem je wel zelf een tasje mee?
