Inwoners van Gouda zal het niet zijn ontgaan dat de laatste jaren langs veel sloten nieuwe beschoeiingen worden geplaatst. Heel lelijke beschoeiingen, als je het mij vraagt. De oude houten beschoeiingen zijn in slechte staat en ook niet altijd meer zichtbaar. Uit milieuoverwegingen heeft Gouda voor DHPE in plaats van tropisch hardhout gekozen. Ik begrijp die keuze maar plaats er toch een aantal kanttekeningen bij.

HDPE is een recyclede kunststof, voluit Hoge Densiteit Polyethyleen geheten. Het schijnt lang mee te gaan en wordt gebruikt voor tal van toepassingen in de buitenruimte. Het kunststofdeel is het bovenwaterjasje dat op de onderwater staande palen met schot wordt geplaatst. Deze zijn van gecertificeerd Europees vurenhout. Tussen de beschoeiing en de wal zie ik bovendien hier en daar antiworteldoek. Dat is gemaakt van polypropyleen en dat geeft microplastics af.

Gisteren fietste ik langs een sloot aan de Rietzoom vlak bij mijn huis. Het is een soort vijver met in het midden een eilandje met bomen.

En ja hoor: de materialen lagen al klaar om ook die oever van kunststof beschoeiingen te voorzien. Twee jaar geleden zijn al veel sloten in de Riet- en Veenzoom beschoeid.

Ik heb destijds contact gehad met de gemeente en met een paar politieke partijen omdat ik met vragen zat. Met name waarom natuurlijk uitziende oevers met deze lelijke materialen worden beschoeid. Misschien heb ik in een aantal gevallen de oude beschoeiingen over het hoofd gezien omdat ze min of meer vergaan en overgroeid waren.

Ik kreeg van de gemeente een beslisboom oeverbescherming toegestuurd waar ik  als burger met vragen niet veel wijzer van werd. Een beslisboom bestaat uit een aantal aannames die al of niet tot de keuze voor een harde beschoeiing leidt. Dat geeft mij als leek echter geen inzicht in het waarom van die keuzes. Meewegende factoren zijn in elk geval aanwezigheid van bomen,  gebouwen en infrastructuur. Het lijkt een nogal grove manier van beslissen die weinig ruimte laat voor andere(actuele) meewegende aspecten en factoren. Ecologische factoren bijvoorbeeld spelen geen enkele rol in deze beslisboom.

Waar natuuroevers werden beschoeid, werd de oever een deel met riet beplant voor de aanwezige waterdieren.  Ook zijn er trappetjes voor watervogels geplaatst. Die zijn overigens te klein voor zwanen.

De Partij voor de Dieren stelde in 2019 artikel 38 vragen in de gemeenteraad.

Klik op onderstaande link de vragen en antwoorden lezen:

https://gouda.partijvoordedieren.nl/vragen/artikel-38-vragen-over-natuurvriendelijke-oevers-in-gouda

De belangrijkste antwoorden samengevat:

  • Een natuurvriendelijke oever heeft de voorkeur, tenzij….(Hierbij wordt de beslisboom oeverbescherming gebruikt).
  • Het esthetische aspect speelt geen rol. Men kiest voor gerecycled kunststof dat ongeveer 50 jaar meegaat.
  • Bewoners worden niet actief geïnformeerd, tenzij de directe omgeving hinder ondervindt.
  • Tot 2019 is het percentage natuurlijke oevers afgenomen met 3,8 %.
  • Het kostenaspect speelt geen rol bij het kiezen van de soort oeverbescherming.
  • Gevolgen voor flora en fauna van de harde beschoeiing ten opzichte van een natuurlijke oever wordt niet gemeten.

Vorig jaar deed ik mee met een waterkwaliteitsmeting van Natuur en Milieu.

Ik koos een sloot in de Rietzoom aan de kant van een beschoeide oever. Hieronder is de uitslag te lezen die ik per mail ontving.

Helaas is je waterkwaliteit matig

“Jouw onderzoeksresultaten vallen in de categorie ‘helder water zonder planten’ en ‘ondiep’ dat is 1 van de categorieën die in de waterwereld wordt gebruikt.  Het water dat je hebt gemeten had een doorzicht van minder dan 65 cm en was ondiep omdat je de bodem kon zien. Er is een groot verschil tussen diep en ondiep water. Bij ondiep water kan zonlicht tot de bodem komen, bij diep water is dit niet het geval. Uit jouw meting kwam naar voren dat  er niet (veel) drijfbladplanten en geen kroos of algen aanwezig waren. Ook heb je weinig of geen onderwaterplanten gezien. Dat is jammer want onderwaterplanten verbeteren de waterkwaliteit.

De aanwezigheid van (plaatselijk) veel onderwaterplanten zorgt dat water helder blijft en is een teken van goede waterkwaliteit. Echter, het water bevat geen planten, maar was wel helder. De aanwezigheid van amfibieën, waterbeestjes en vissen kan een aanwijzing zijn voor goede waterkwaliteit. Omdat je hebt aangegeven dat je deze drie soortengroepen niet alle drie hebt gezien, lijkt er een beperkte biodiversiteit. De waterkwaliteit is als ‘matig’ beoordeeld.”

In het najaar van 2021 maakte Natuur en Milieu bekend dat slechts 17 procent van de kleine wateren van goede kwaliteit zijn. In de overige sloten, vijvers en kleine plassen is de biodiversiteit niet op orde en zit er teveel nitraat en fosfaat in het water. 10 Procent van de gemeten wateren ligt in de natuur, 27 procent in agrarische gebied en 63 procent in bebouwd gebied. Dat geeft te denken. Er wordt niet gefaseerd maar op grote schaal beschoeid in Gouda. De grove wijze van werken roept vragen op als wat zijn hiervan de gevolgen voor het waterleven?

Twee maanden geleden werd het water langs de Burgemeester van Reenensingel beschoeid. Ik zie ze zelfs opduiken in de kleinste slootjes in de wijk. Toen heb ik maar eens een telefoontje gewaagd naar stadsecoloog André van Kleinwee. Hij is op de hoogte van de beschoeiingen. Volgens hem is het noodzakelijk voor het behoud van goede waterdoorgangen. Gebouwen, infrastructuur en bomen spelen een rol bij de beslissing om  te beschoeien. Ik kon hem geen oordeel ontlokken over het detonerende effect van de plastic beschoeiingen met een groene omgeving. Volgens hem gaat er vanzelf wel iets over heen groeien. Maar dat gaat niet snel, afgaande op foto’s die ik na twee jaar maakte. Op sommige plaatsen blijven ze volledig zichtbaar. En door de weerspiegeling in het water is de beschoeiing dubbel zichtbaar (en dus dubbel zo lelijk).

Tenslotte gaf ik aan dat ik mij zorgen maakte over microplastics die in het water zouden kunnen komen door weersinvloeden. Daar had de heer Van Kleinwee in eerste instantie ook geen antwoord op. Hij belde de betreffende firma en deze zei dat het materiaal door hen daarop is getest. (Het zal toch niet de spreekwoordelijke slager zijn?)

Ik blijf nog met vragen zitten.

  • Is er ooit onderzoek gedaan naar het waterleven in Goudse sloten?
  • Al was het maar om te weten te komen hoe het daarmee gaat en wat de   invloed van harde beschoeiing daarop is.
  • Waarom wordt er met beschoeien geen rekening gehouden met de paaitijd van vissen?
  • Waarom wordt er vlak na de paaitijd een drijvende bok geplaatst op de plek waar veel waterplanten staan en dus jonge vissen en andere waterdieren hun schuil- en leefgebied hebben?
  • Zal de kunststof  beschoeiing door de zon de temperatuur van ondiepe wateren verhogen waardoor meer kans op botulisme bestaat?

Op de website van RAVON las ik een stukje over de zeelt. Deze vis komt ook in onze sloten voor.

De voortplanting van de zeelt gebeurt in de periode van mei tot augustus in dichtbegroeide oevers. De jonge dieren verschuilen en voeden zich in de oeverzone. De soort is nachtactief en het voedsel bestaat uit insectenlarven, kreeftachtigen, plantendelen en dood organisch materiaal. (Bron RAVON)

Misschien krijg ik nog antwoord op mijn vragen, zodat ik gerust gesteld raak. En dan maar met de ogen dicht langs die plastic beschoeiingen.

Wil je reageren op deze post? Je reactie is van harte welkom!