Laat de zweefvlieg niet crashen

Jaren geleden kende ik een man die als hobby zweefvliegen had. Ik bedoel zo’n vliegtuigje zonder motor dat de lucht in getrokken wordt door een lier of een sleepvliegtuig. Hij vond dat geweldig om te doen. Eenmaal goed op hoogte kun je langere tijd op de thermiek blijven rondzweven.

De mens heeft flink wat techniek nodig om in de lucht te raken, te blijven en weer veilig te landen. Vergeleken bij de zweefvlieg is het behelpen.

De natuur heeft dit mooie diertje zodanig uitgerust dat het met 200 tot 300 vleugelslagen per seconde ogenschijnlijk stil in de lucht kan hangen, zij- en achterwaarts kan vliegen, haar lichaam om de lengte-as kan draaien en in een fractie van een seconde vanuit stilstand kan uitvallen naar andere insecten.

Vaak worden zweefvliegen voor bijen of wespen aangezien. De gelijkenis met bijen en wespen wordt mimicry genoemd en dient om natuurlijke vijanden af te schrikken. Een vogel bedenkt zich wel twee keer voordat hij zo’n gevaarlijk uitziend insect opeet. Zweefvliegen kunnen niet steken. Een ander opvallend verschil met de bij is dat de zweefvlieg grote ogen heeft, korte voelsprieten en maar één paar vleugels. Ook het vlieggedrag is anders: bijen en wespen vliegen in zigzaggende bewegingen. De zweefvlieg vliegt sneller en in een rechte lijn.

Na de bijen zijn het de belangrijkste bestuivers. Onze voedselproductie is voor een belangrijk deel afhankelijk van deze insecten. Het is dan ook slecht nieuws dat het behalve met de bij, ook met de zweefvlieg niet goed gaat. Deze week kwam in het nieuws dat ruim één op de drie Europese zweefvliegsoorten met uitsterven wordt bedreigd. (Bron natuurorganisatie IUCN).

Oorzaken zijn volgens IUCN de intensieve landbouw, schadelijke pesticiden, stedenbouw en klimaatverandering. Van de 890 zweefvliegsoorten in Europa zijn er 314 kwetsbaar, bedreigd of ernstig bedreigd. Voor de voedselzekerheid van de mens is hun voortbestaan erg belangrijk.

Bovendien zijn de larven van de zweefvlieg natuurlijke bestrijders van bladluizen en andere voor gewassen schadelijke insecten.

*Links larve met bladluis. rechts schematische weergave biotoop larven*
Bron: bestuivers.nl

Een zweefvlieg ontwikkelt zich van eitje naar larve tot pop, waaruit tenslotte de volwassen zweefvlieg tevoorschijn komt. Het volwassen leven duurt nog geen maand.

Zweefvliegen leggen hun eieren vaak in vochtige oude boomholtes. Door de klimaatverandering en bosbranden verdwijnt er dus leefgebied.

Zweefvliegen zijn territoriale diertjes: op een zonnig plekje zitten ze graag op de uitkijk naar concurrenten en vrouwtjes. Grappig is dat ze nieuwe elementen in hun territorium – zoals een geparkeerde fiets – inspecteren. Leuk om dat volgend jaar zomer eens uit te proberen in mijn tuin.

Terwijl de volwassen zweefvliegen (imago) leven van nectar en stuifmeel, hebben de larven van de verschillende soorten zweefvliegen andere voedselbronnen nodig.

Afhankelijk van de soort voeden zij zich met:

insecten (met name bladluizen)
micro-organismen en rottend organisch materiaal in holtes van dode of levende bomen
Voedsel in waterige milieu’s
Levend plantaardig materiaal of paddenstoelen

Wat kunnen wij als tuinbezitters doen voor de zweefvlieg?

Gebruik geen bestrijdingsmiddelen.
Laat luizen zitten, zij zijn voedsel voor de larve van de zweefvlieg maar ook voor het lieveheersbeestje.
Laat gekapt hout wegrotten in je tuin
Haal in de herfst organisch materiaal(blad en dode plantenstengels) niet weg
Plant een boom
Leg een vijver of moerasje aan
Zorg voor veel verschillende bloeiende planten als voedselbron voor de volwassen zweefvliegen

Sinds ik de app Obsidentify gebruik heb ik aardig wat zweefvliegen in mijn tuin waargenomen en met de app geïdentificeerd. Hieronder volgt een overzicht.